De VNG Utrecht beleeft een aantal bestuurswisselingen. Maarten Divendal, burgemeester van De Ronde Venen en Marcella van Esterik, griffier van Soest, hebben het bestuur verlaten en worden opgevolgd door Mark Röell, burgemeester van Baarn en Walter Hooghiemstra, raadsgriffier in Utrechtse Heuvelrug.
Tijdens de Algemene Ledenvergadering gingen de leden van de VNG Utrecht akkoord met de voordracht van de nieuwe bestuursleden. Daar werd ook aandacht besteed aan het aftreden van Lot van Hooijdonk, wethouder van Utrecht, per 4 december 2024. De formele benoeming van het, namens het college van B&W van Utrecht aan te wijzen, nieuwe bestuurslid vindt plaats tijdens de volgende ALV. Deze wordt gehouden op 23 mei 2025.
Marcella van Esterik is precies 10 jaar en 1 dag bestuurslid geweest van de VNG Utrecht en werd daarom tijdens het Najaarscongres benoemd tot erebestuurslid. Zij ontvang bij die gelegenheid de bijbehorende Koos Janssen trofee. Vicevoorzitter Petra Doornenbal, burgemeester van Renswoude, zette aansluitend aftredend voorzitter Maarten Divendal nog even extra in het zonnetje.
Tijdens de vergadering van 13 december aanstaande zal het bestuur van de VNG Utrecht uit zijn midden een nieuwe voorzitter kiezen.
Hoewel veel gemeenten er anders over denken, is digitalisering geen toekomstmuziek, maar een actuele en urgente opdracht. Dat bleek tijdens een netwerkbijeenkomst over de Digitale Agenda Gemeenten 2028 van de VNG Utrecht en de directie Lokaal Bestuur en Informatiesamenleving van de landelijke VNG.
Jeroen Lalleman
“De wittebroodsweken zijn voorbij,” stelde Jeroen Lalleman, strateeg Digitale Overheid bij VNG, tijdens zijn introductie. “Digitalisering raakt inmiddels alle aspecten van het gemeentelijk bestuur, van openbare veiligheid tot het sociale domein. Toch blijkt dat veel gemeenten moeite hebben om zelfs de basis op orde te krijgen.”
Dat besef is niet op alle niveaus en in alle gemeenten even goed doorgedrongen, getuige ook de relatief lage opkomst van de netwerkbijeenkomst. “Het onderstreept alleen maar de noodzaak om hiermee aan de slag te gaan en gemeenten aan te zetten tot actie.”
Iris Meerts en Walter van Dijk
Urgentie én kansen
Dat dit gemeenten voor een complexe uitdaging stelt is evident, gezien de frequente berichtgeving over bijvoorbeeld datalekken en cybercrime, maar ook de strenger wordende Europese regelgeving. Deze uitdagingen dwingen gemeenten om hun digitale huishouding snel op orde te brengen.
Zeker ook omdat er wel degelijk kansen liggen om de werkdruk te verlichten en tot betere dienstverlening te komen. Zo kan kunstmatige intelligentie worden ingezet voor het verbeteren van de efficiëntie van werkprocessen. In Beverwijk worden bijvoorbeeld omgevingsvergunningen deels door AI beoordeeld.
“Digitalisering kan veel meer zijn dan een technische verplichting,” aldus Iris Meerts, burgemeester van Wijk bij Duurstede en lid van de VNG-commissie Informatiesamenleving. “Het biedt de kans om nabijheid te organiseren en mensen op maat te bedienen. Maar daarvoor moeten we samenwerking en standaardisatie wel serieus nemen.”
Samenwerken en standaardiseren
Dat bleek een terugkerend thema tijdens de bijeenkomst: de noodzaak tot collectieve actie. Gemeenten die vasthouden aan hun autonomie riskeren achterop te raken in de digitale transitie. “Om als eenling de strijd aan te gaan met grote techbedrijven is onmogelijk,” stelde wethouder Walter van Dijk uit Zeist, eveneens lid van bovengenoemde VNG-commissie. “We moeten collectief optreden, zowel binnen Nederland als richting Europa.”
Toch blijft standaardisatie een spanningsveld. Veel gemeenten worstelen met de balans tussen zelfstandigheid en de voordelen van samenwerking. Een oplossing die vaak genoemd werd, is een grotere regierol voor VNG. “Als we als gemeenten onze lokale autonomie deels durven loslaten, kunnen we samen echt stappen maken,” aldus Van Dijk.
Jeroen Willem Klomps
Digitale toegankelijkheid: een blinde vlek
Digitale toegankelijkheid stond als tweede thema op de agenda van de bijeenkomst. Dat het voor gemeenten nodig is om hier werk van te maken blijkt onder andere uit het Dashboard DigiToegankelijk! Dit is een nieuw voorziening, waarmee een beeld is te krijgen van de digitale toegankelijkheid van alle overheidsorganisaties. Het blijkt dat op dit moment slechts 28 procent van de gemeentelijke websites voldoet aan de wettelijke eisen. Dat betekent dat grote groepen inwoners, zoals mensen met een beperking, onvoldoende toegang hebben tot essentiële diensten.
“Digitale toegankelijkheid is geen luxe, maar een basisrecht,” betoogde Jeroen Willem Klomps, Bestuurlijk Ambassadeur digitale toegankelijkheid van de VNG. “Toch leeft dit thema vaak niet aan de bestuurstafel, terwijl het in de ambtelijke organisatie juist enorm speelt. Als we hier werk van maken, besparen we kosten. Bovendien verbeteren we onze dienstverlening ingrijpend.”
Een oproep tot actie
De bijeenkomst eindigde met een duidelijke oproep aan gemeenten om de urgentie van digitalisering te omarmen en hierin ook samen op te trekken, met elkaar en met de VNG. Daarbij is het van belang om niet alleen de problemen te benoemen, maar ook de kansen te grijpen die digitalisering biedt.
“Het is tijd om echt aan de slag te gaan,” aldus Meerts. “We kunnen ons niet langer veroorloven om te wachten tot de volgende crisis. Digitalisering biedt de kans om onze samenleving te versterken en dichter bij onze inwoners te staan. Maar daarvoor is moed en samenwerking nodig.”
De zaal bleek het er van harte mee eens. Of zoals een deelnemer uit de zaal treffend concludeerde: “Het is klaar met omtrekkende bewegingen. We moeten nu echt aan de bak.”
Meer informatie
Online is een grote hoeveelheid informatie te vinden over dit thema. We zetten een aantal daarvan op een rijtje:
De Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk, tevens bestuurslid van de VNG Utrecht, heeft in een brief aan de gemeenteraad aangegeven uiterlijk per 5 december 2024 te zullen stoppen als wethouder van Utrecht.
Van Hooijdonk was sinds 2014 namens GroenLinks bestuurder in Utrecht. Als wethouder werkte zij op verschillende portefeuilles, waaronder mobiliteit, energie en klimaat. Afgelopen mei was zij exact een decennium lid van het college van burgemeester en wethouders. Van Hooijdonk werd zowel in 2017 als 2018 gekozen tot beste jonge bestuurder van Nederland.
Van Hooijdonk vertrekt eerder als voor 5 december een opvolger door de gemeenteraad is benoemd. Het is aan GroenLinks om met een voordracht voor een kandidaat wethouder te komen.
Omdat Van Hooijdonk geen bestuurlijke functie meer inneemt zal zij ook haar bestuursfunctie bij de VNG Utrecht neerleggen.
Amersfoort is gastgemeente van het Najaarscongres van de VNG Utrecht, dat wordt gehouden op vrijdag 15 november 2024. In een videoboodschap roept burgemeester Lucas Bolsius alle bestuurders in de provincie Utrecht op zich aan te melden voor het congres.
Patrick van Domburg, burgemeester van IJsselstein is voorgedragen als nieuwe burgemeester van de gemeente Bronckhorst (Gelderland). Hij zal op 13 januari 2025 geïnstalleerd worden. Deze stap betekent zijn vertrek uit gemeente IJsselstein.
Volgens Van Domburg heeft Bronckhorst veel weg van “de IJsselsteinse samenleving, zoals ik die ruim negen jaar heb mogen meemaken. Een rijke periode, gekleurd door de vele ontmoetingen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen; waarin we lief en leed deelden. Dank voor uw betrokkenheid en inzet om onze stad samen met het gemeentebestuur vooruit te helpen. De voordracht gaat nu naar de minister. Tot 13 januari zal ik mij vol blijven inzetten voor het burgemeesterschap van ons mooi IJsselstein.”
Commissaris van de Koning Hans Oosters heeft burgemeester Van Domburg van harte gefeliciteerd met de aanbeveling. Hij zal in gesprek gaan met de fractievoorzitters van IJsselstein over de te ondernemen stappen.
Tijdens de Algemene Ledenvergadering gingen de leden van de VNG Utrecht akkoord met de voordracht van de nieuwe bestuursleden. Daar werd ook aandacht besteed aan het aftreden van Lot van Hooijdonk, wethouder van Utrecht, per 4 december 2024. De formele benoeming van het, namens het college van B&W van Utrecht aan te wijzen, nieuwe bestuurslid vindt plaats tijdens de volgende ALV. Deze wordt gehouden op 23 mei 2025.
