door Webredactie | nov 24, 2022 | VNG Utrecht Nieuws
Welke ideeën, wensen en behoeften hebben Utrechtse gemeenten op het gebied van bereikbaarheid, wonen, gezondheid, economie, klimaat en energie? De VNG Utrecht nodigt raden en colleges en de regio’s uit om hierover input aan te leveren voor een nieuwe editie van het ‘Manifest van de Utrechtse Gemeenten’.
Op 15 maart 2023 vinden de verkiezingen voor Provinciale Staten plaats. Ook voor gemeenten is dit een bijzonder belangrijk moment. Het bestuur van de VNG Utrecht wil daarom opnieuw een ‘Manifest van de Utrechtse gemeenten’ aanbieden aan de lijsttrekkers en mogelijke onderhandelaars voor een nieuw college van Gedeputeerde Staten.
Het is de hoop en verwachting dat dit Manifest – net als vier jaar geleden – een inhoudelijke plek krijgt in het provinciaal beleid voor de komende bestuursperiode en dat het werkt ten gunste van de gemeenten en een goede samenwerking tussen provincie en gemeenten.
Wensen en verwachtingen
Het verzoek is allereerst om voor de thema’s bereikbaarheid, wonen, gezondheid, economie, klimaat en energie kort en bondig aan te geven wat gemeenten van belang vinden om in het Manifest op te nemen. Niet toevallig zijn dit ook de thema’s uit het Utrechts Aanbod. Indien gewenst kunnen door gemeenten en regio’s ook andere thema’s worden aangereikt. Daarnaast zijn algemene opmerkingen welkom over de bestuurlijke samenwerking van provincie en gemeenten. Wat zijn wensen en verwachtingen op dat vlak?
Tijdens het Najaarscongres van de VNG Utrecht, dat op 18 november 2022 werd gehouden in Baarn, leverde een aantal Utrechtse bestuurders gemeenten al een eerste relevante bijdrage voor het Manifest. Daarop volgend zijn nu alle 26 gemeenten in de provincie Utrecht schriftelijk opgeroepen hun input te leveren voor het manifest.
Alle reacties plus de opbrengsten van het Najaarscongres worden verwerkt in het Manifest, dat vervolgens op woensdagochtend 8 februari 2023 om 10.30 uur zal worden aangeboden aan Commissaris van de Koning Hans Oosters en vertegenwoordigers van de aan de verkiezingen deelnemende politieke partijen. Dit gebeurt voorafgaand aan de openbare vergadering van Provinciale Staten in het Huis voor de provincie. Daarna wordt het ook aangeboden aan de (in)formateur van een nieuw college van gedeputeerde staten.
Verkiezingsdebat
Het Manifest van de Utrechtse Gemeenten zal opnieuw ter sprake komen tijdens een verkiezingsdebat met de lijsttrekkers van de politieke partijen in provinciale staten, gemeentebestuurders en statenleden. Dat debat zal worden gehouden op maandagavond 13 februari 2023 van 19.30 – 22.00 uur in de foyer van het Huis voor de provincie. Alle raadsleden, griffiers, burgemeesters, wethouders en gemeentesecretarissen ontvangen daarvoor per e-mail nog apart een uitnodiging.
door Webredactie | nov 18, 2022 | Terugblik, VNG Utrecht Nieuws
Tussen partnerschap en toezicht, luidde de titel van het Najaarscongres 2022 van de VNG Utrecht. Het geeft de twee kanten aan die de verhouding tussen de provincie Utrecht en de 26 Utrechtse gemeenten kenmerkt. En die tegelijkertijd het belang van een goede relatie tussen beide overheidslagen onderstreept, stelde Mark Röell, burgemeester van gastgemeente Baarn in zijn welkomstwoord. “We hebben elkaar hard nodig.”
Mark Röell, burgemeester van Baarn.
De verhouding tussen provincie en gemeenten is volgens Röell een belangrijk thema omdat beide overheidslagen allebei voor grote opgaven staan, op het gebied van woningbouw, bereikbaarheid, duurzaamheid, economie en de opvang van vluchtelingen en statushouders. “We zullen slimme oplossingen voor deze opgaven moeten zien te vinden. En daarvoor is het misschien wel het allerbelangrijkste dat we het samen doen, ieder vanuit zijn eigen rol.”
Voordat daarover verder gesproken werd, was het eerst aan Maarten Divendal om de Algemene Ledenvergadering te leiden. Hier werd onder andere ingestemd met de benoeming van drie nieuwe bestuursleden: Rachel Streefland, wethouder van Utrecht, Micheline Paffen – Zeenni, wethouder van Amersfoort en Hans Buijtelaar, wethouder Wijk bij Duurstede. Ook gingen de leden akkoord met de begroting en het contributievoorstel voor 2023.
Leonard Geluk.
Haagse actualiteiten
Leonard Geluk, algemeen directeur van de VNG, had het aansluitend over Haagse actualiteiten, mede in het licht van de ALV van de VNG op vrijdag 2 december aanstaande.
De financiële positie van gemeenten blijft een belangrijk thema en is aanleiding voor een bijna permanent gevecht tussen gemeenten en rijk, aldus Geluk. “Tot en met 2025 lukt het wel. Maar daarna gaat het niet vanzelf goed.” Andere thema’s in het debat met het kabinet zijn de Spreidingswet, waarin het gaat over opvang en asiel en de Omgevingswet. Geluk: “Al deze thema’s komen vanzelfsprekend ook tijdens onze ALV aan de orde.”
Financieel draait het vooral om de vraag of de financiële basis zo op orde kan worden gekregen dat de gemeenten erin slagen het voorzieningenniveau op peil te houden. “Als je permanent onzeker bent over je financiële positie, lukt het niet om de opgaven te vervullen. Hopelijk krijgen we hier snel meer duidelijkheid over en biedt het rijk ons ook meer ruimte.”
Geluk kent de kritiek als het nooit genoeg kan zijn voor de VNG, maar die werpt hij verre van zich. “Wij vinden simpelweg dat gemeenten voldoende middelen moeten hebben om de wet te kunnen uitvoeren. Wethouders – de naam zegt het al – houden zich aan de wet. Maar op zijn beurt kan het rijk niet worden gedwongen om zich ook aan de wet te houden. Dat wringt. We doen graag wat het rijk van ons vraagt, maar dan moeten er wel voldoende middelen zijn.”
Het samen beter doen
De verkokering binnen het rijk vormt in de gesprekken hierover een behoorlijke belemmering, aldus Geluk. “De vakdepartementen zijn het vaak met ons eens. Het bestrijden van armoede onder kinderen kost volgens het vakdepartement 500 miljoen euro. Maar Financiën kijkt daar anders tegenaan. Het zijn de ambities versus de financiële realiteit. We moeten veel meer kijken naar uitvoerbaarheid, is de stelling. Maar dat zien we in de praktijk amper terug.”
Dat staat het soort gesprekken dat de VNG eigenlijk met het rijk wil voeren in de weg. “We hebben het nu voortdurend over geld, maar uiteindelijk willen we het hebben over de vraag of het nu beter gaat met de overheid of dat we juist in een neerwaartse spiraal zitten. Als je gemeenbestuurders die vraag stelt vindt 90 procent dat de overheid steeds kwetsbaarder wordt. Men is bezorgd dat het land stilstaat en de overheid onvoldoende antwoorden geeft op de opgaven waar we als land voor staan.”
Gemeenten hebben daarin ook zelf een verantwoordelijkheid. “We moeten scherp zijn op de kwaliteit van de uitvoering van onze taken en op elkaar. Hoe kun je op een lerende in plaats van een afrekenende manier de kwaliteit van het openbaar bestuur beter maken? Daarvoor heb je onderlinge veiligheid nodig: de bereidheid elkaar te willen helpen om het beter te doen. Zo zouden we als overheden meer naar elkaar moeten kijken. Samen willen verbeteren. Die insteek, om het met elkaar beter te willen doen, zie ik nog te weinig.”
Nico Versteeg.
Mensen als lijdend voorwerp
Nico Versteeg, nu provinciesecretaris van Overijssel maar daarvoor onder andere gemeentesecretaris van Lelystad en Leusden, heeft scherp zicht op de verhouding tussen gemeenten en de provincie. In die relatie gaat het volgens hem in de eerste plaats teveel over het ‘hier en nu’ en heel wat minder over ‘elders en later’. “Daar moet dan ook meer aandacht voor komen.”
Ten tweede heeft hij de laatste jaren te vaak gemerkt dat partijen zich op het eigen domein aan het terugtrekken zijn. “Gelukkig komt daar wel weer verandering in. Het gaat van piketpalen slaan naar echte samenwerking.” Ten derde realiseren beide overheden zich onvoldoende dat mensen vaak het object van overheidshandelen zijn. “De mensen fungeren als lijdend voorwerp. Ze gaan pas dromen en meewerken als ze subject zijn, dus mogen meedenken en echt betrokken worden. Maar dat is zelden het geval.”
Overheden maken vaak een veel te simpele voorstelling van de werkelijkheid, vindt Versteeg. “Recent is de Nobelprijs voor natuurkunde uitgereikt aan een onderzoeker die heeft ontdekt dat subatomaire deeltjes verstrengeld zijn met elkaar. Zelfs als je ze extreem uitrekt blijft dat het geval. De overheid handelt juist tegenovergesteld: wij hebben de neiging om alles juist in hanteerbare stukjes te hakken. Maar een thema als armoede kun je helemaal niet in stukjes hakken. Dat hangt met van alles samen: scholing, sociaal-economische omstandigheden, de fysieke omgeving et cetera. De neiging is om het simpel te maken, terwijl het helaas niet simpel is.”
Impact is groot
De impact van het menselijk handelen is voor Versteeg een belangrijke reden om op provinciaal niveau te willen acteren. “Dat zit bij mij altijd in het achterhoofd. Want onze impact op onze omgeving is ongelofelijk groot. We hebben het vaak niet eens door hoe groot die impact is, zowel fysiek als digitaal.”
Ook in de omgang met elkaar verandert er veel. “Bestuurders die bedreigd worden vormen helaas geen uitzondering meer. En ondertussen hebben we het in Den Haag vooral over crises: duurzaamheid, wonen, energie, vluchtelingen, et cetera. En dat is wel zo makkelijk. Want een crisis betekent vooral dat je niet hoeft te handelen.”
Daar moeten we vanaf, vindt Versteeg, die in dat kader het Huis van Thorbecke in herinnering riep. “We hebben als openbaar bestuur de opdracht met elkaar om verder te komen. Het gezag van de overheid hangt samen met de vraag in hoeverre zij bekwaam, betrouwbaar en betrokken haar rol vervult.”
Weg met de boodschappenlijstjes
Hij erkent dat samenwerking tussen provincies en gemeenten soms ingewikkeld is. Met name in het ruimtelijk beleid liggen de belangen soms ver uit elkaar. “Het is en blijft mensenwerk en dat is soms best ingewikkeld, zeker in tijden van grote transities. Maar voor mij speelt vooral het belang van toekomstige generaties. We moeten af van de praktijk dat we in het overleg tussen overheden standaard een onderhandelingspositie innemen. We moeten afzien van boodschappenlijstjes en overstappen naar de werkelijke behoeftes.”
Daarvoor is het noodzakelijk dat provincies en gemeenten niet meer de mening voor de ander invullen maar elkaar bellen en checken hoe erover wordt gedacht. “Dat gebeurt niet of nauwelijks. Ik vind dat wij ambtelijk dan ook een enorm grote verantwoordelijkheid hebben om te voorkomen dat onze bestuurders in het wantrouwen schieten. Het is onze taak om daar weerstand tegen te bieden en te proberen te voorkomen dat iedereen in de loopgraven duikt. Als we daarin slagen, ben ik benieuwd naar wat we samen durven dromen.”
Een van de parallelsessies.
Manifest Utrechtse Gemeenten
Na de pauze werden in twee rondes van drie parallelsessies gesprekken met deelnemers gevoerd over de onderwerpen van de nieuwe editie van het Manifest van de Utrechtse gemeenten, dat de VNG Utrecht in voorbereiding heeft.
In de sessies over bereikbaarheid en wonen ging het onder andere over de mate van flexibiliteit in de relatie met de provincie. Die wordt door veel deelnemers als cruciaal ervaren. In het algemeen bleek men positief over de samenwerking met de provincie. Wel is de verkokering nog een punt van aandacht. Verder werd gewezen op de leefbaarheid in de kleine kernen en het belang dat ook kleinere gemeenten hebben bij hoogwaardig openbaar vervoer.
In de sessies over economie ging het onder andere over integraal en opgavegericht werken. Alles hangt met alles samen, zo vonden de deelnemers. Economie is niet alleen zoeken naar werklocaties, maar heeft ook te maken met het huisvesten van arbeidsmigranten, opleiding en bereikbaarheid. Het zou mooi zijn als de provincie de opgaven die er zijn integraal benadert. Dan is ook een gezamenlijke aanpak eerder binnen bereik.
In het kader van het thema gezondheid werd gesproken over het verschil tussen stad en platteland en hoe beide elkaar kunnen versterken en ondersteunen. Gezondheid draait om welzijn en welvaart, maar welvaart heeft nog steeds de boventoon. Volgens de deelnemers is juist meer aandacht nodig voor welzijn.
Tijdens de sessies over klimaat en energie tot slot ging het onder andere over dwang versus regie. Dwang is niet de juiste manier om gemeenten tot actie aan te zetten, zo vonden de aanwezigen. Integendeel. Juist in haar rol als regisseur kan de provincie partijen in verbinding brengen met elkaar.
De VNG Utrecht verzamelt de komende maanden nog veel meer input van de Utrechtse gemeenten, aldus voorzitter Maarten Divendal in zijn slotwoord. “Met het Manifest van de Utrechtse gemeenten zullen we laten zien waar de Utrechtse gemeenten voor staan.”
door Webredactie | nov 16, 2022 | VNG Utrecht Nieuws
De VNG zoekt kandidaten voor in totaal 15 vacatures in de nieuwe Tijdelijke Commissie Asiel en Migratie (TC-AM). Burgemeesters, wethouders, secretarissen, griffiers en raadsleden worden opgeroepen zich hiervoor kandidaat te stellen. Dat kan tot uiterlijk woensdag 7 december 12.00 uur.
De opvang van asielzoekers en ontheemden uit Oekraïne, het huisvesten van statushouders en het zorgen voor een goede landing in de maatschappij is een actuele en forse opgave voor gemeenten. Deze opgave raakt aan meerdere gemeentelijke domeinen.
De thematiek vraagt om gerichte maar integrale bestuurlijke aandacht van de VNG. Daarom is besloten hiertoe een tijdelijke commissie in het leven te roepen voor de lopende bestuursperiode (tot juni 2026). De TC-AM moet de inzet van VNG en gemeenten op de samenhangende deelterreinen gaan stroomlijnen en versterken:
- De opvang en ondersteuning van Oekraïense ontheemden.
- De huisvesting van statushouders.
- De Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV).
- De locaties en eventuele (tijdelijke) overige taken van gemeenten bij de opvang van asielzoekers.
- Overige aspecten op het terrein van asiel en migratie die gemeenten raken.
Op de website governance.vng.nl kunt u zich registreren en kandidaat stellen.
door Webredactie | nov 11, 2022 | Terugblik, VNG Utrecht Nieuws
De VNG en de VNG Utrecht kijken terug op een succesvolle en goed bezochte bijeenkomst over de Verenigingsstrategie 2030 van de landelijke VNG. Hieronder leest u een persoonlijk bericht van Pieter Jeroense, plaatsvervangend algemeen directeur van de VNG, naar aanleiding van de bijeenkomst.
“Op 4 november spraken we in het gemeentehuis van Houten met een gemêleerd gezelschap van burgemeesters, gemeentesecretarissen, raadsleden en wethouders van VNG Utrecht over de Verenigingsstrategie 2030. Onze gastheer was burgemeester Gilbert Isabella. Marcella van Esterik, griffier van Soest en bestuurslid van VNG Utrecht, faciliteerde het gesprek.
In de reeks bijeenkomsten met de provinciale VNG-afdelingen was dit de zesde bijeenkomst. Voor de gemeenteraadsverkiezingen hebben we ook een ronde gedaan langs de provinciale VNG-afdelingen en diverse netwerken. Op basis daarvan is een 80% versie geschreven van de Verenigingsstrategie. Met de input van de nieuwe raden en colleges zullen we deze versie verder aanvullen en presenteren op de Algemene Ledenvergadering van de VNG in juni 2023.
We bespraken eerst een aantal actuele thema’s naar aanleiding van de bestuursvergadering van de VNG op 3 november, waaronder de voordracht van Sharon Dijksma voor het (vice)voorzitterschap van de vereniging, de instelling van de tijdelijke commissie Asiel en Migratie en een aantal agendapunten voor de Algemene Ledenvergadering op 2 december, zoals de Omgevingswet en het Integraal Zorgakkoord. De structurele financiering door het rijk aan gemeenten is een grote zorg en geeft veel onzekerheid, dat werd door u onderstreept. De wereldwijde transities van dit moment hebben een directe impact op gemeenten. Dit is een uitdaging, maar betekent ook een taakverzwaring, waarvoor gemeenten voldoende middelen moeten ontvangen.
In het gesprek over de Verenigingsstrategie 2030 heb ik toegelicht dat wij zoeken naar een nieuw model, dat we “omgekeerd medebewind” hebben genoemd. Hierin doen gemeenten een stap naar voren door maatschappelijke opgaven te agenderen en oplossingen aan te dragen en aan het rijk de randvoorwaarden te stellen voor de uitvoering. Met elkaar zullen we moeten bezien voor welke opgaven dit model passend is. Deze benadering stelt gemeenten in staat om proactief opgaven te agenderen en vraagstukken aan te pakken vanuit het perspectief van de leefwereld van inwoners. Terecht werd de vraag gesteld: zijn wij hier als gemeenten goed op voorbereid? We kunnen meer gezamenlijk doen. Door meer onderlinge samenwerking en gebruik te maken van elkaars ervaring in de uitvoering kunnen we krachten bundelen, waarbij werd benadrukt dat dit ook op strategisch vlak van belang is. Niet alle gemeenten zijn op dit niveau goed bezet op dit moment. Het huidige personeelstekort speelt hierbij een rol.
Bij de stemming over de diverse discussiepunten via de Mentimeter, voelde ik steun voor de ontwikkeling van een toekomstvisie, waar we nu mee bezig zijn. Door u werd benadrukt om daarin oog te hebben voor een visie op de gezamenlijke uitvoering. Ook gaf u steun aan het model van het omgekeerd medebewind en benadrukte u belang van het goed organiseren van commitment in de vereniging, met nadruk op een goede verbinding met de diverse netwerken en een goede afstemming in de lobby. U gaf aan de relatie met de waterschappen en provincie daarbij niet te vergeten.
Het is voor de VNG van groot belang steeds te blijven checken of we via de huidige governance in staat zijn om goed input op te halen bij onze leden, ook bij kleine gemeenten. Nog meer aandacht voor de rol van raadsleden binnen de VNG governance werd genoemd door een aantal aanwezige raadsleden. Dit is ook een aandachtspunt binnen de VNG en onze Commissie Raadsleden & Griffiers.
Bij het onderwerp “De VNG ontwikkelt zich tot een vereniging van gemeenten die samenwerken in de regio’s” ontstond veel discussie waarbij de zorg om de democratische legitimiteit aan de orde kwam. Conclusie was dat de VNG in elk geval de belangen moet blijven vertegenwoordigen van de afzonderlijke gemeenten die samenwerken in regio-verbanden.
Tenslotte kreeg het investeren in het leren van elkaar en het verbeteren van de uitvoering, een hoog cijfer van u waarbij wederom werd aangegeven dat leren van elkaar ook op strategische niveau belangrijk is.
De stap naar voren kreeg een hoog cijfer. Dat is mooi. U gaf wel aan om ervoor te waken dat het niet alleen een systeem-verhaal wordt, want verandering gaat met name over cultuur, waarbij u aangaf: Denk vooral vanuit de inwoners van gemeenten.
Ook goed om te horen dat de communicatiemiddelen van de VNG goed worden gewaardeerd, waarbij u aangaf dat ze nog beter bekend zouden mogen zijn. Tijdens de bijeenkomst zijn we daar meteen mee aan de slag gegaan.
Het vervolg: we spreken over de Verenigingsstrategie de komende tijd nog met zes provinciale VNG-afdelingen en diverse andere netwerken. Met alle input gaan we de concept-eindversie opstellen voor de ALV van juni 2023. Deze sturen wij voorafgaand aan de ALV naar alle gemeenten, zowel naar de colleges als de gemeenteraden.”
Vriendelijke groet,
Pieter Jeroense
Algemeen plaatsvervangend directeur VNG
door Webredactie | nov 5, 2022 | Personalia
Leontine Vermond is benoemd tot gemeentesecretaris van Soest. Zij vervulde die functie al bijna een jaar op tijdelijke basis, als vervanger van Koen van Veen die per 1 januari 2022 de gemeente verliet.
De waarneming is zowel Vermond als het college van B en W zo goed bevallen, dat is besloten haar nu ook officieel te benoemen. Tot januari 2022 was zij afdelingshoofd Dienstverlening bij de gemeente Soest.
