Want dat is waar framing in feite over gaat. “De politiek buigt zich over vraagstukken waarbij vaak geen sprake is van een objectieve werkelijkheid. Integendeel. Iedereen kijkt juist vanuit een bepaald perspectief naar de realiteit. En dat perspectief is gebaseerd op de eigen normen, waarden en opvattingen. Iemand met een VVD- of CDA-bril op kijkt anders naar de werkelijkheid en waardeert die ook op andere wijze dan een PvdA’er of een SP’er. En allemaal denken ze vervolgens na over de vraag in welke bewoordingen en met welke beelden de boodschap het beste onder de aandacht van het brede publiek kan worden gebracht. Iedereen heeft daarvoor zijn eigen frame.”

Morele plicht

Framing is van alle tijden en gebeurt overal. En zeker niet altijd even overtuigend. De Bruijn: “De discussie rond global warming is hier een goed voorbeeld van. De wijze waarop wetenschappers daarover hebben gecommuniceerd leidde soms tot ontkenning van de problematiek door het publiek. Als het echt een door de mensheid veroorzaakt fenomeen is waarvan de goegemeente overtuigd moet worden, dan is het bijna je morele plicht om ook goed na te denken over een frame waarbinnen je die boodschap het beste kunt overdragen. Dat heeft men in dit geval verzuimd te doen.”

Let wel: framen is dus niet hetzelfde als liegen. “In het politieke debat wordt framen soms ten onrechte in een kwaad daglicht gesteld. Als een rechts iemand een stelling poneert zegt een links iemand al snel: hé, deze meneer framet. Of omgekeerd. Terwijl ze beiden alleen een punt willen maken. Zeker: framing maakt het doorgronden van de realiteit gecompliceerder, want wat is nu waar? Maar het zet tegelijkertijd de politieke discussie op scherp. Want een goed frame maakt direct duidelijk waar het de persoon die haar gebruikt om gaat.”

Zoals bijvoorbeeld in het vluchtelingendebat. “Degenen die van een stortvloed aan vluchtelingen spreken doen niet per se de werkelijkheid geweld aan”, aldus De Bruijn. “Vanuit een bepaalde politieke opvatting kun je namelijk best vinden dat er echt heel erg veel vluchtelingen naar Europa komen en dat Europa dat niet aan kan. Het frame van de tsunami wordt dan gebruikt om die overtuiging te benadrukken. Net zo goed als dat je vanuit een andere opvatting kunt benadrukken dat het hier om mensen gaat, die hulp nodig hebben.”

Framing herkennen

Politiek bedrijven zonder framing is wat De Bruijn betreft onmogelijk. “Dat bestaat niet. Wie politiek bedrijft, framet. Als politicus heb je immers een mening over hoe de samenleving moet zijn ingericht. En om mensen daarvan te overtuigen heb je nu eenmaal frames nodig. Je kunt je hoogstens afvragen of het frame dat je gebruikt de essentie dekt van wat je vindt. Het mag namelijk niet te ingewikkeld zijn. Maar dat is een kwestie van creativiteit. Hoe frames tot stand komen? Bij de een komt het juiste frame vanzelf, en de ander zal er nog even goed over moeten nadenken. Beide frames kunnen het heel ver brengen. En beide kunnen ook binnen een dag op het kerkhof liggen. Framing is en blijft toch ook een beetje trial and error.”

Voor politici en bestuurders is het hoe dan ook bittere noodzaak om niet alleen te kunnen signaleren dat hun opponenten aan het framen zijn, maar daar ook zo adequaat mogelijk op te kunnen reageren. “Dat zal ook nadrukkelijke ter sprake komen tijdens het Voorjaarscongres. Hoe herken je dat er sprake is van een frame en hoe kan het hele spel van framen en reframen zo goed mogelijk gespeeld worden?”

Paradox

Want het belang van framing neemt alleen maar toe. “We leven in een samenleving die politiek steeds volatieler wordt. Mensen wisselen makkelijker van partij dan  van telecomprovider. Terwijl de samenleving ongelofelijk ingewikkeld is geworden zijn we onze traditionele politieke wortels kwijtgeraakt. In zo’n omgeving wordt beeldvorming steeds belangrijker. En daarmee hebben we feitelijk ook de paradox te pakken. Want hoe ingewikkelder de samenleving is, des te groter is de behoefte om deze in een eenvoudig beeld te vangen. De hypotheekrenteaftrek bijvoorbeeld is een enorm ingewikkelde materie. Dan is het ontzettend plezierig als dat door een partij als de SP wordt teruggebracht tot de simpele typering: ‘villasubsidie’. Daar kun je het namelijk heel eenvoudig wel of niet mee eens zijn. De behoefte aan eenvoudige frames neemt toe naarmate de werkelijkheid ingewikkelder wordt.”