Annemieke Vermeulen
Als gemeenten veel meer aan de plaatselijke bevolking overlaten neemt de vitaliteit van de lokale samenleving enorm toe. Dat is misschien wel de belangrijkste les die burgemeester Annemieke Vermeulen in Leusden heeft geleerd en die zij nu meeneemt naar haar nieuwe standplaats Zutphen.
“Zo gaat dat nu eenmaal in het openbaar bestuur”, aldus Vermeulen. “Natuurlijk was ik er zelf al langer mee bezig en op enig moment komt ook het besef dat je kansen toenemen. Maar definitief weet je het pas een paar minuten voordat de hele wereld het weet.” En dus nam zij in Utrechtse Heuvelrug de voorzittershamer over van Koos Janssen, terwijl zij zich realiseerde dat het voorzitterschap van korte duur zou zijn.
De keuze voor een nieuwe uitdaging was overigens al ruim daarvoor gemaakt. “Mijn herbenoeming als burgemeester van Leusden heb ik ervaren als een bekroning op het werk, dat ik tot dan toe had verricht. Maar tegelijkertijd ging het ook een beetje kriebelen. Hoe leuk zou het zijn om mijn energie te geven aan nieuwe projecten in een nieuwe gemeente met nieuwe mensen? Op dat moment kwam Zutphen voorbij, een stad die ik ken, in een provincie die ik ken, waar interessante bestuurlijke vraagstukken op de agenda staan.”
Hoewel het goed beviel in Leusden heeft zij toch de overstap gemaakt. “Het was een supertijd. Ik heb het 7,5 jaar lang ongelofelijk naar mijn zin gehad. Ik heb veel vrijheid gekregen om mijn bestuursfunctie vorm en inhoud te geven, waardoor ik zelf ook heel veel vrijheid heb kunnen geven, zowel aan het ambtelijke apparaat als aan de lokale samenleving. Ik kijk erop terug als de beste tijd van mijn leven tot nog toe, zowel privé als professioneel. Het is natuurlijk lekker om in dat comfort te blijven zitten. Maar ik vond dat ik dat niet moest doen. Daarvoor is er nog teveel werk aan de winkel.”
Als burgemeester van Zutphen neemt Vermeulen afscheid van het bestuurlijke netwerk van Utrecht. Een wereld waarin ze zich altijd als een vis in het water heeft gevoeld. “Het gaat er hier allemaal redelijk rechtstreeks en direct aan toe. Daar ben ik zelf ook wel van, dus ik heb me hier al vrij snel helemaal thuis gevoeld. Je wist dat het er soms fel aan toe kon gaan, maar de kwesties werden vervolgens wel geregeld. In Gelderland moet ik nog zien of het met diezelfde snelheid lukt.”
Het formaat de provincie speelt daarbij overigens zeker een rol, erkent Vermeulen. “Utrecht is natuurlijk relatief klein en compact. Als burgemeester ken je je collega’s dus al vrij snel behoorlijk goed. Je komt elkaar ook echt regelmatig tegen. Daardoor kun je dus ook sneller zakendoen met elkaar.”
Annemieke Vermeulen in actie tijdens het Voorjaarscongres van 2015.
Boeiende periode
De VNG afdeling Utrecht is een van die plekken waar Utrechtse bestuurders elkaar kunnen ontmoeten. Vermeulen kijkt dan ook terug op een boeiende periode als bestuurslid en vice-voorzitter. “Het was een mooie functie in een erg leuk bestuur, dat met humor, relativeringsvermogen en inzet er echt wat van probeerde te maken. Via de VNG afdeling Utrecht bouw je relatief snel een groot netwerk op, en kom je bovendien op laagdrempelige wijze een hoop interessante mensen tegen.”
Genoten heeft Vermeulen ook van de voor- en najaarscongressen. “Die waren al van hoge kwaliteit, en worden alleen maar interessanter omdat het steeds meer over thema’s als de toekomst van de lokale democratie kan gaan. Dat sluit aan bij wat er werkelijk toe doet voor lokale bestuurders: hoe de interactie te bevorderen met de inwoners en los te komen van de bestuurlijke gewoontes en rituelen waar mensen zich vaak helemaal niet bij thuis voelen.”
Op haar aandringen is ook overgestapt naar de vrijdag als congresdag. Vermeulen: “Daar heb ik voor gepleit, vooral vanuit het idee dat dan ook de raadsleden, die dit eigenlijk in hun vrije tijd moeten doen, meer gelegenheid hebben om onze congressen bij te wonen. Ik kan ze dat ook alleen maar aanraden. Waar anders kom je zoveel collega’s uit het Utrechtse tegen, in alle rangen en standen, en heb je de mogelijkheid om eens goed om je heen te kijken en ook te leren van andere gemeenten?”
Samenleving voorop
Als burgemeester van Zutphen neemt Vermeulen zelf ook het geleerde uit Leusden mee. “Met name het project ‘De samenleving voorop’ hoop ik in Gelderland verder te kunnen brengen. Want het is mij wel duidelijk geworden dat we als gemeenten echt veel meer aan de samenleving kunnen overlaten en nog veel beter naar de samenleving moeten luisteren dan nu vaak gebeurt.”
In Leusden is dat nu al meer dan vijf jaar de praktijk. “Het levert veel inspiratie en voldoening op. De vitaliteit van je samenleving neemt namelijk enorm toe; het gaat bruisen en leven. Ik ben ervan overtuigd dat we veel meer moeten loskomen van het denken in regels, richtlijnen en procedures die al tientallen jaren geleden zijn bedacht. Dat zie ik ook voor een gemeente als Zutphen als een uitdaging: om veel meer te kijken en te luisteren naar initiatieven vanuit de samenleving.”
Een bestuursfunctie van de VNG afdeling Gelderland zit er dan ook niet in, benadrukt Vermeulen. “Eerst wil ik Zutphen ontdekken. Dat kost veel tijd, weet ik inmiddels uit ervaring. Om kennis te maken, mensen te leren kennen, om het bestuurlijk netwerk te ontdekken en om zelf ook een positie te verwerven in dat netwerk. Voorlopig heb ik meer dan genoeg werk op mijn bordje liggen.”
